درگذشته تعدادی از رشته های صنایع دستی در استان قزوین از رونق و اعتبار فراوانی برخوردار بود. متاسفانه در طول زمان، تعدادی از این رشته های مطرح و شاخص این استان به فراموشی سپرده شد. از جمله صنایع دستی ممتازی که در این منطقه وجود داشته، می توان به آینه کاری، نقاشی، نقاشی پشت شیشه و… اشاره کرد. در ادامه برای آشنایی بیشتر، به معرفی صنایع دستی استان قزوین خواهیم پرداخت:
آینه کاری
یکی از صنایع دستی کهن در استان قزوین، آینه کاری است. در این رشته از صنایع دستی هنرمند توسط آینه و شیشه های رنگی، به تزئین در و پنجره می پردازد. در حال حاضر این هنر اصیل در بسیاری از اماکن دیدنی این استان به چشم می خورد. همچنین در گذشته از این هنر در ساختن جعبه های نقاشی شده با آینه، استفاده شده است. این تولیدات هم اکنون به عنوان اشیای عتیقه قلمداد می شوند. متاسفانه در حال حاضر از رواج این رشته هنری در استان قزوین کاسته شده است.
نقاشی پشت شیشه
پیشینه این هنر در استان قزوین به زمان حکومت قاجاریه باز می گردد. نقاشی پشت شیشه در اصل با الهام از هنرهای عصر صفویه، ابداع شده است. در گذشته این رشته هنری در استان قزوین، رونق بسیاری داشت. بدین سبب از این منطقه به عنوان مرکز اصلی این هنر اصیل یاد شده است. دلیل افت رونق این هنر را می توان به استفاده از این آثار در موزه های مختلف و بدون نام هنرمندان آن، نسبت داد. در نتیجه نام پدید آورندگان این هنر کمتر مطرح بوده و به تدریج از رونق و اعتبار آن کاسته شده است.
نقاشی و تذهیب
نقاشی و تذهیب یکی دیگر از صنایع دستی استان قزوین بوده و دارای قدمتی کهن در این منطقه است. از هنرمندان نقاش قزوینی آثاری زیبا و هنرمندانه بر روی در، دیوار و سقف اتاق ها به جای مانده است. در این نقاشی ها، معمولا از رنگ های طبیعی استفاده شده و در نتیجه ثبات و جلوه خاصی داشته است.
نم نم دوزی
این هنر اصیل به آراستن پارچه با مهره های بسیار ریزی به نام منجوق، اطلاق می شود. این مهره ها در نهایت ظرافت و زیبایی بر روی اشیای مختلفی دوخته می شوند. از جمله این وسایل می توان به سرمه دان، جای مهر، کیسه پول، جای قیچی و شانه و … اشاره کرد. در حال حاضر این رشته هنری در استان قزوین از رونق خوبی برخوردار است.
قالی بافی
این رشته از صنایع دستی استان قزوین در روزگاری از اعتبار فراوانی برخوردار بوده است. در حال حاضر متاسفانه سبک بافت قالی قزوین منسوخ شده است. ویژگی شاخص این قالی، به کار بردن تنوع در رنگ و نقش آن بوده است. هم اکنون نمونه هایی از این قالی نفیس در برخی از موزه ها و مجموعه های شخصی، به یادگار مانده است.
گلیم بافی
علیرغم تعدادی از رشته های منسوخ شده صنایع دستی استان قزوین ، هنر گلیم بافی همچنان پا برجا است. این نوع دستبافته غالبا در روستاهای این استان رونق خوبی دارد. از مناطق عمده بافت گلیم در استان قزوین می توان به شهرستان هایی نظیر رودبار الموت، ارداق، ضیاء آباد و … اشاره کرد.
جاجیم بافی
از دیگر صنایع دستی استان قزوین ، جاجیم بافی است که از پیشینه ای طولانی در این منطقه برخوردار است. در حال حاضر بسیاری از کارگاه های بافت جاجیم در سطح استان تعطیل شده است. در گذشته از پشم گوسفندان برای بافت گلیم استفاده و به کمک مواد گیاهی رنگ می شد. اما اکنون در بافت جاجیم از کامواهای رنگی نیز استفاده می شود.
نوار بافی
این هنر ارزشمند که به آن پن بافی نیز می گویند، از سابقه ای دیرینه برخوردار است. نوار های تزئینی یا پن غالبا برای آراستن لباس کاربرد داشته و با نخ های ابریشمی بافته شده است. در حال حاضر برای پن بافی از نخ های نایلونی نیز استفاده می شود. این طرح ها عبارتند از: چهل چپر، چشم خروس، چشم بلبل، هشت چپر و … پن بافی در گذشته در مناطقی همچون الموت و رودبار شهرستان از رونق فراوانی برخوردار بوده است.
موج بافی
موج بافی به نوعی از دستبافته سنتی استان قزوین اطلاق می شود. در این هنر اصیل، انواع پارچه های ظریف و ضخیم با استفاده از دستگاه موج بافی، تولید می شود. پارچه های ظریف معمولا در البسه به کار می رود. از پارچه های ضخیم نیز برای مصارفی همچون پرده، رو فرشی، رو کرسی، پتو، ملحفه و جانماز استفاده می شود. در سال های اخیر به دلیل ورود پارچه های کارخانه ای با تنوع فراوان، از رونق تولید این دستبافته کاسته شد. با این وجود هنوز هم بافت موج در بعضی از مناطق این استان انجام می گیرد.
گیوه دوزی
گیوه دوزی از رشته های فعال صنایع دستی استان قزوین محسوب می شود. گیوه های بافته شده در این منطقه با گیوه های تولید شده در کرمانشاه، یزد و آباده تفاوت اساسی دارد. گیوه های قزوین دارای کفی پلاستیکی یا چرمی است. در این روش از پارچه های کهنه و نوار های چرمی استفاده می شود. هم اکنون در شهرهای قزوین و تاکستان این حرفه بسیار رایج است.
گلابتون دوزی
از دیگر هنرهای اصیل استان قزوین می توان به هنرگلابتون دوزی اشاره کرد. در این رشته از صنایع دستی برای آراستن زمینه پارچه از مفتول های بسیار نازک طلایی یا برنجی استفاده می شود. این هنر تزئینی به سوزن دوزی شباهت بسیار دارد. تنها تفاوت آن این است که در سوزن دوزی از نخ برای آراستن پارچه استفاده می شود. طبق آداب و رسوم گذشتگان، در زمان ازدواج یک دختر برخی از وسایل و لوازم شخصی او را با نخ گلابتون تزئین می کردند. این وسایل عبارت بود از کیف پول، لوازم آرایش، جای مهر، جای شانه…
منبت کاری
یکی از صنایع دستی شاخص و مطرح این استان، منبت کاری است. شاخص ترین نمونه منبت کاری در استان قزوین مربوط به حرم شاهزاده حسین می شود. همچنین در ارسی های برخی از منازل قدیمی و نیز ارسی های حسینیه امینی ها، اوج هنرمندی استادان منبت کار قزوینی قابل مشاهده است.