صنایع دستی به مجموعه ای از دستساخته های بشری اطلاق می شود که در آن به کمک هنر و ذوق و سلیقه و به پشتوانه فرهنگ و تمدن مردم آن منطقه محصولی تولید می شود. در حال حاضر در عرصه بین المللی شاهد آن هستیم که صنایع دستی نه تنها از جهات فرهنگی بهعنوان معرف پیشینه و قدمت فرهنگی یک ملت، بلکه بیشتر از آن در جهت پیشرفت و توسعه اقتصادی در کشورهای جهان مورد توجه ویژه قرار گرفته است. چراکه وجود مزیت های فراوان اقتصادی از جمله ظرفیت های صنایع دستی در ایجاد اشتغال پایدار موجبات توجه بیشتر کشورها برای بهره گیری از ظرفیت های بالقوه آن، نظیر افزایش درآمد ملی و ارزآوری فراوان، حل مشکل اشتغال بهویژه در بخش روستایی و … را سبب شده است.
اکنون یکی از مهمترین مشکلات اقتصادی پیش روی کشورها ایجاد اشتغال در بخش شهری و روستایی است. صنایع دستی درزمینه ایجاد اشتغال با داشتن یکی از مهم ترین مزیت های اقتصادی نسبت به سایر بخش ها در مرکز توجه قرارگرفته و آن ویژگی برجسته نیاز به سرمایه اندک برای ایجاد فرصت های شغلی است. بهطور مثال ایجاد اشتغال برای یک نفر در حوزه پتروشیمی نیاز به ۶۰ میلیارد ریال هزینه دارد، درحالی که این سرمایه گذاری در بخش صنایع دستی بسیار پایین تر از این میزان است. در حال حاضر کشورهایی همچون هند، اندونزی، چین، نپال و تایلند با توجه ویژه و برنامه ریزی در این حوزه توانسته اند اشتغال گسترده ای را در کشور خود ایجاد کنند و از منافع حاصل از آن بهره برند.
علاوه بر موارد مطرح شده دسترسی آسان به مواد اولیه برای تولید صنایع دستی و وابسته نبودن آن به خارج از کشور، ایجاد ارزش افزوده بالا و … ویژگی هایی هستند که لزوم توجه بیشتر به این حوزه را یادآور می شود. از سوی دیگر رونق تولید صنایع دستی در روستاها علاوه بر اینکه درآمد جانبی را برای قشر روستایی به همراه خواهد داشت، در فاصله کاشت و برداشت بسیاری از کشاورزان می توانند با اشتغال در این حوزه از مهاجرت به شهرها بی نیاز شوند. همچنین در مناطقی که به علت خشکسالی های پیاپی انگیزه مهاجرت به شهرها افزایش یافته، اشتغال به تولید صنایع دستی می تواند تا حد زیادی از این امر جلوگیری نموده و این معضل اجتماعی تا حد زیادی کنترل شود.
از دیگر مزیت های بخش صنایع دستی برای ایجاد اشتغال تطبیق روش کار و آموزش با فضای سنتی و فرهنگی روستاها و شهرهای کوچک است. چراکه در روستاها به علت محدودیت ها و محرومیت ها ایجاد هرگونه شغلی امکانپذیر نیست و تنها باید مطابق با آداب و رسوم و فرهنگ و شیوه زندگی این گونه مناطق باشد.
طبق آمار رسمی در بین استان های کشور، دو استان کرمانشاه و کهگیلویه و بویراحمد، دارای بیشترین درصد بیکاری است و این در صورتی است که ظرفیت های فراوانی در حوزه صنایع دستی در این استان ها وجود داشته و متأسفانه در سایه غفلت مسئولین بسیاری از فرصت های اشتغال در این استان ها از بین رفته است. همچنین مقایسه نسبت اشتغال در بین استان های کشور نشان می دهد استان سیستان و بلوچستان پایین ترین نسبت اشتغال را به خود اختصاص داده و این در حالی است که صنایع دستی در استان سیستان و بلوچستان بسیار سرآمد و مطرح بوده و از طریق برنامه ریزی صحیح در این بخش می توان درزمینه بهبود وضعیت اشتغال در استان ها گام های بزرگی برداشت.
در حال حاضر به گفته متولیان حوزه صنایع دستی نزدیک به ۲ میلیون نفر در این حوزه مشغول به کارند و سالانه تولیدی معادل ارزش ۱۰ هزار میلیارد تومان دارند. از سوی دیگر سازمان تأمین اجتماعی تعداد افراد بیمه شده قالیباف و شاغل صنایع دستی را ۴۲۴ هزار نفر اعلام نموده است. ازاین رو ضروری است که با حمایت و پشتیبانی مسئولین از هنرمندان این عرصه انگیزه و نشاط کافی برای فعالیت و اشتغال در حوزه صنایع دستی ایجاد شود.
به نظر می رسد در کشوری که سابقه تمدنی و فرهنگی غنی دارد و یکی از سه قطب برتر تولید صنایع دستی در جهان محسوب می شود، بی توجهی به حوزه صنایع دستی باوجود تمام مزیت ها و ویژگی های منحصربه فرد آن به خصوص درزمینه ایجاد اشتغال فرصت های اقتصادی فراوانی را از بین خواهد برد و باید این نکته را در نظر داشت که اندکی غفلت در این زمینه سبب سبقت گرفتن سایر رقیبان در عرصه بین المللی خواهد شد، چنانچه تاکنون نیز شاهد پیشرفت و توسعه صنایع دستی در این گونه کشورها بوده ایم.