یکی از بخش های مهم اقتصادی و فرهنگی در ایران، حوزه صنایع دستی و هنرهای سنتی است که ابزاری قابل توجه برای صادرات کالا، اشتغال زایی، جذب توریسم و بالا بردن سطح تولید ملی به شمار می رود.
کشور ایران از اقوام و آداب و رسوم مختلف تشکیل شده که هرکدام از این اقوام با توجه با تاریخ و فرهنگ خود، در صنایع دستی و هنرهای سنتی حرف های بسیاری برای گفتن دارند.
صنایع دستی ایران از ظرفیت های بسیاری برخوردار است و محصولات برآمده از این صنعت مورد اقبال عموم مردم و توریست ها قرار دارد و کافیست که با نگاهی جامع و برنامه ریزی منسجم برای تولید و معرفی این محصولات اقدامات لازم انجام شود.
درواقع صنایع دستی پلی میان اقتصاد و فرهنگ است و با توسعه آن، نه تنها به اشتغال زایی و اقتصاد کمک کرده ایم بلکه گام بلندی در جهت معرفی فرهنگ اصیل ایرانی برداشتهایم.
صنایع دستی از یک سو فعالیت و حوزه ای اقتصادی است که هم می تواند روی رشد صادرات غیرنفتی کشور تاثیر فزاینده گذاشته و زمینه اشتغال فراوانی را ایجاد کند و هم از سوی دیگر بستری برای معرفی بهتر و فراگیر فرهنگ و هنر ایران در داخل و خارج کشور باشد.
با توجه به این دو کارکرد هم زمان صنایع دستی و تاثیرات آن در رشد اقتصادی کشور، ضروری است که در برنامه ریزی های کلان کشور، نسبت به آن توجه ویژه ای صورت گیرد.
از آنجا که برنامه توسعه پنج ساله نقش نظارت، کنترل، حمایت و هماهنگ سازی دستگاه ها و نهادهای کشور را بر عهده دارد، وقتی در بطن احکام و تبصره های آن بنا بر اشتراکات و بسترهای موجود به صنایع دستی و هنرهای سنتی ایرانی توجه شود، میتوان انتظار داشت که در پنج سال آینده شرایط برای توسعه میان مدت و حرکت به سوی توسعه بلندمدت و پایدار صنایع دستی و هنرهای سنتی و موقعیت هنرمندان و استادکاران بی شمار آن در کشور فراهم آید.
در برهه کنونی صنایع دستی ایران برای رشد و توسعه با موانع و مشکلاتی روبهروست که باید در برنامه ششم توسعه برای آنها تدابیری اندیشیده شود.
آنچه مسلم است عرصه صنایع دستی و هنرهای سنتی ایران از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است که مصداق بارز این اهمیت را میتوان در توجه و تاکید مقام معظم رهبری در ابلاغ سیاست های کلی برنامه ششم توسعه مشاهده کرد و در بند۵۱ این سیاست ها به طور مشخص و محرز بر حمایت از صنایع دستی تاکید و توصیه شده است.
در این شرایط باید دولتمردان و نمایندگان مردم در مجلس دهم شورای اسلامی در فرآیند تدوین و تصویب برنامه ششم توسعه توجه ویژه ای به وضعیت صنایع دستی ایران و مشکلات و چالش های پیش روی آن داشته باشند تا از صنایع دستی بهعنوان ابزاری برای رشد اقتصادی و دستیابی به اهداف اقتصاد مقاومتی نیز بهره جست.
باوجود اتخاذ چنین رویکردی است که میتوان گام های اولیه و استواری برای رساندن این عرصه فرهنگی و اقتصادی مهم به توسعه پایدار برداشت.
در دنیای امروز رویکرد غالب کشورهای توسعه یافته بر رشد و فراگیری صنایع خلاق مثل صنایع دستی و هنرهای سنتی است درحالی که بسیاری از آنها برخلاف کشور ما ظرفیت های بومی در این حوزه ندارند اما اهمیت بالای صنایع خلاق و تاثیر فراوانی که بر توسعه پایدار کشورها دارد، آنها را به این سمت و سو سوق داده است.
آنچه مهم است استفاده از تمام ظرفیت های تولیدی کشور است و اگر ما در برخی از صنایع بزرگ با موانعی جدی مواجه و یا نیازمند تکنولوژی خارجی هستیم، باید بتوانیم از ظرفیت های درونی خود ازجمله صنایع دستی که ریشه در فرهنگ و سنن مردم ایران دارد بهره بگیریم.
اشتغال زایی، صادرات محصولات غیرنفتی، افزایش سرانه تولید ملی و… تنها بخشی از ظرفیت صنایع دستی در اقتصاد کشور است که نیاز به حمایت بیشتر دولت دارد.