استان کردستان به واسطه سابقه طولانی فرهنگی و تمدنی، انواع متنوعی از رشته های صنایع دستی را در خود جای داده است. به دلیل شرایط مساعد اقلیمی و رونق دامداری، دسترسی آسان و فراوان به مواد اولیه بافته های داری وجود دارد. از سوی دیگر زندگی سنتی در میان مردم این استان نیز همچنان حفظ شده است. به این دلیل در حال حاضر تولید صنایع دستی در این منطقه، از رونق و اعتبار خوبی برخوردار است. از میان صنایع دستی استان کردستان ، قالی بافی در جایگاه ممتازی قرار داشته و شهرت جهانی دارد. برای آشنایی بیشتر با صنایع دستی این استان به تعدادی از مهم ترین آن ها اشاره ای خواهیم داشت:
قالی بافی
قالی بافی یکی از صنایع دستی مطرح استان کردستان بوده و از رونق فراوانی در این منطقه برخوردار است. نقوش به کار رفته در قالی های منطقه عمدتا طرح های شکسته بوده و شامل طرح ماهی درهم، ریز ماهی نقش بته ای، گل مینا، گل وکیلی و… است. از میان قالی های بافته شده در این استان، قالی افشار، سنندج، بیجار و بوکان بسیار شاخص و زبانزد هستند.
گلیم بافی
این حرفه در استان کردستان از قدمتی دیرینه برخوردار است. در میان تولیدات گلیم در این منطقه، گلیم سنه معروفیت و شهرت بسیاری دارد. شواهد تاریخی بیانگر آن است که در دوره صفویه، سنه پایتخت کردستان و از مراکز عمده بافت گلیم در این استان بوده است. این شهر به لحاظ وسعت شامل سنندج و اطراف آن می باشد. گلیم های سنه از نظر نقش و مرغوبیت با سایر گلیم های عشایر کردستان به کلی متفاوت است. در بافت این گلیم اوج هنر و ذوق بافنده به کار گرفته شده و شباهت بسیاری به قالی های گره دار ایرانی دارد. نوع دیگری از گلیم های استان کردستان مربوط به قبایل سنجابی و جاف است. این گلیم ها با الهام از آویزه های زربافت و قلاب دوزی شده در دوره صفویه بافته می شود.
قواره بری
از دیگر صنایع دستی با سابقه استان کردستان می توان به قواره بری اشاره کرد. این رشته از صنایع دستی به تزئینات کاربردی و استفاده از پنجره های چوبی با شیشه های رنگی، در خانه های قدیمی سنندج اطلاق می شود. شواهد تاریخی نشان می دهد اروسی سازی در سنندج، سابقه ای نزدیک به ۳۵۰ سال دارد. در حال حاضر بناهای به جای مانده از قدیم، اوج هنرمندی استادان این حرفه را به نمایش می گذارد.
نمد مالی
از دیرباز شرایط مناسب اقلیمی در استان کردستان سبب رونق فعالیت های دامداری شده است. به این دلیل نمد مالی در این منطقه بسیار رایج بوده است. دلیل دیگر رونق این حرفه در استان کردستان، به دلیل اقلیم کوهستانی این منطقه از کشور است. تولیدات نمدی به عنوان عایقی در برابر گرما، سرما و رطوبت، پوشش مناسبی در فصول گرم و سرد سال است.
موج بافی
یکی دیگر از صنایع دستی استان کردستان ، موج بافی است. مواد اولیه به کار رفته در بافت موج از پشم بوده و از این دستبافته معمولا به عنوان رختخواب پیچ یا روانداز در فصول سرد استفاده می شود. در حال حاضر استفاده از موج در مناطق روستایی و شهری استان، رواج دارد. از انواع دیگر بافته های موج می توان به جانماز یا سجاده اشاره کرد. این نوع دستبافته به عنوان یک زیرانداز برای اقامه نماز کاربرد دارد.
گیوه بافی
گیوه بافی در این استان از دیرباز در مناطق روستایی و عشایری، بسیار رایج بوده است. گیوه و یا در اصطلاح محلی، کلاش نوعی پای پوش مقاوم، راحت و ارزان است. به دلیل در دسترس بودن مواد اولیه و سادگی ابزار کار، هم اکنون نیز بافت گیوه در این استان رونق خوبی دارد. مناطق مهم بافت کلاش در استان کردستان عبارتند از آباده اورامانات، هجیج، قصبه نودشه و…
منبت کاری
از دیگر صنایع دستی استان کردستان منبت کاری است که از پیشینه ای طولانی در این منطقه برخوردار است. گواه این مطلب درهای چوبی به جای مانده از دوره صفویه در برخی از روستاهای این استان است. همچنین بر در امامزده ها و مقبره بزرگان این استان، نمونه هایی از کار هنرمندان منبت کار کردی دیده می شود. در حال حاضر نیز این هنر اصیل در استان کردستان همچنان رونق و اعتبار خود را حفظ کرده است. هم اکنون در شهر سنندج، هنرمندان چیره دستی در کارگاه های خود به این حرفه اشتغال دارند.
کاشی کاری
سابقه این رشته از صنایع دستی در استان کردستان، به سده سیزدهم هجری باز می گردد. هم اکنون کاشی های معرق به کار رفته در داخل مسجد دار الاحسان و دار الامان و نیز برخی از خانه های قدیمی سنندج، نشان دهنده اوج هنر و ذوق استادان این حرفه است.
نازک کاری
نازک کاری یکی دیگر از انواع صنایع دستی استان کردستان است و قدمتی صد ساله در این منطقه دارد. تولیدات نازک کاری چوب در این استان نظیر تخته شطرنج، جعبه آرایش، قوطی سیگار، سینی و بشقاب و … از دیرباز شهرت و معروفیت بسیاری داشته است. در حال حاضر انواع دیگری از محصولات خراطی در این استان شامل پیپ چپق، قلیان، چوب دستی، عصا و … تولید می شود.
از دیگر صنایع دستی استان کردستان می توان به معرق کاری، زیورآلات سنتی، نساجی سنتی، نوار بافی، شالبافی و … اشاره کرد.