این استان به لحاظ پیشینه تاریخی و فرهنگی بسیار غنی بوده و به تبع آن از صنایع دستی اصیل و ارزشمندی برخوردار است. صنایع دستی استان لرستان را می توان به سه بخش عشایری، روستایی و شهری تقسیم کرد. صنایع دستی بخش عشایری اغلب شامل گلیم، قالی، سیاه چادر، چیت و … است و تولید آن ها عمدتا جنبه خود مصرفی دارد. در بخش روستایی می توان به رشته هایی نظیر جاجیم بافی، قالی بافی، گلیم بافی، رنگرزی و … اشاره کرد. در نهایت صنایع دستی بخش شهری نیز شامل قلم زنی، خراطی، موج بافی و … است. به منظور آشنایی بیشتر با صنایع دستی استان لرستان، به ارائه توضیحاتی در این زمینه خواهیم پرداخت:
قالی بافی
این هنر-صنعت در استان لرستان از سابقه ای دیرینه برخوردار است. در این منطقه قالی بافی تنها توسط زنان لری انجام می شود. نکته جالب توجه آنجا است که بافت قالی برای زنان لرستانی، یک مزیت و امتیاز ویژه محسوب می شود. به طور مثال دختران قالبیاف خواستگاران بیشتری داشته و نسبت به سایر دختران لر زودتر ازدواج می کنند. در گذشته در مراسم عروسی این دختران، یکی از بهترین قالی های بافته شده آن ها را روی زین اسب عروس انداخته و در معرض نمایش همگان قرار می دادند. همچنین در این منطقه پس از فوت زنان قالیباف، تصویری از دار قالی بر روی مزار آنان حک می کردند. در حال حاضر در اکثر گورستان های قدیمی، این نقش ها قابل مشاهده است.
نقوش رایج در قالی های استان لرستان شامل طرح های شکسته و هندسی است و غالبا رنگ هایی نظیر قرمز، مشکی و سفید در زمینه این دستبافته ها دیده می شود. به طور کلی آنها از رنگ های تیره و با شدت رنگی بالا در بافت قالی های خود استفاده می کنند. در واقع به کارگیری این رنگ ها به روحیات حماسی و جنگ آوری قوم لر، باز می گردد. همچنین از نمونه های قالی های قدیمی استان لرستان می توان به کله گلی، دوپوهه، عشونه، نجف وند پلدختر، چهار بره، علمدار بروجرد و … اشاره کرد.
گلیم بافی
این رشته از صنایع دستی استان لرستان پیشینه و قدمتی بیش از قالی بافی در این منطقه دارد. مواد اولیه به کار رفته در بافت گلیم معمولا شامل نخ پنبه ای یا کنفی است. گلیم بافان در بافت نقوش این نوع دستبافته، غالبا بدون استفاده از نقشه مشخص و صرفا از طرح های ذهنی و انتزاعی خود، بهره می گیرند. این طرح ها عمدتا با الهام از طبیعت پیرامون، اشکال هندسی و حیوانات و … در زمینه گلیم نقش می بندد.
جاجیم بافی
یکی از انواع بافته های داری استان لرستان جاجیم بافی است و در مناطق روستای و عشایری رونق فراوان دارد. به طور مثال این حرفه در خرم آباد، عمدتا توسط زنان عشایر منطقه تولید می شود. این هنرمندان با استفاده از نخ های پشمی که با رنگ های طبیعی رنگرزی شده اند، نقوشی زیبا و چشم نواز را بر روی این دستبافته پدید می آورند. این محصول دست باف معمولا در فصل تابستان و پاییز تولید شده و تمامی مراحل بافت جاجیم به جز چره یا همان قیچی کردن پشم گوسفندان، به دست زنان انجام می شود. برای تولید این محصول دست باف، ابتدا نوارهای باریکی بافته شده و پس از آن نوارها در کنار هم دوخته می شوند. در نهایت جاجیم هایی به شکل مربع یا مستطیل تولید می شود. برای بافت این نوع محصول از دارهای افقی استفاده شده و چله کشی نیز روی زمین انجام می شود. از نقوش رایج در جاجیم های خرم آباد می توان به شیروز، دنو موشی، شونه، گلی، هچه و … اشاره کرد.
یکی دیگر از انواع جاجیم های استان لرستان، جاجیم لر بختیاری است که بر روی دارهای افقی بافته می شود. در این نوع جاجیم نقوش به واسطه تارها پدید می آیند، در حالی که در سایر بافته های داری، طرح ها با استفاده از پود ایجاد می شوند.
ماشته بافی
این رشته از صنایع دستی استان لرستان ، در سایر مناطق کشور به جاجیم مشهور است. این نوع دستبافته تنها در کرمانشاه و خرم آباد، ماشته یا موج نام گرفته است. شواهد تاریخی نشان می دهد ماشته در این استان، یکی از قدیمی ترین منسوجات دست باف است. در بافت پارچه عمدتا از نخ پشمی الوان استفاده می شود و نقوش رایج در زمینه آن شامل گل پتویی، هشت خانه، آب و درخت راه راه و … است. این نوع دستبافته بیشترین کاربرد را در زندگی مردم روستایی و عشایر منطقه دارد. از جمله این موارد می توان به عنوان روانداز، زیرانداز و روی کرسی اشاره کرد. در حال حاضر تولیدات ماشته بافی در زندگی شهری نیز کاربردهای فراوانی پیدا کرده است. به طور مثال می توان استفاده از این محصول را در مواردی نظیر انواع پشتی، ساک، رو مبلی، رو فرشی، کیف زنانه و … نام برد.
حصیر بافی
از دیگر رشته های صنایع دستی استان لرستان می توان به حصیر بافی یا بوریا بافی اشاره کرد. این حرفه در دو منطقه از کشور شامل زرقان در استان فارس و بروجرد، از رونق و اعتبار فراوان برخوردار است. در شهرستان بروجرد، نی های مورد نیاز برای بافت محصولات حصیری از دشت خوزستان و نیز نیزارهای اطراف بروجرد تهیه می شود. معمولا از تولیدات حصیری برای پوشش سقف های گلی و به عنوان زیر انداز استفاده می شود.
ورشو سازی
یکی از صنایع دستی مشهور شهرستان بروجرد ورشوسازی است. وجه تسمیه آن به این دلیل است که هنر ورشو سازی برای اولین بار از کشور لهستان وارد ایران شد. این رشته هنری در اواخر حکومت قاجار و اوایل دوره پهلوی به اوج رونق و شکوفایی خود رسید. تا پیش از ورود این فلز به ایران، هنرمندان قلمکار لرستانی از ورقه های برنج به عنوان زمینه کار قلمزنی استفاده می کردند. پس از ورود ورشو به ایران، هنرمندان دزفولی و بروجردی با استفاده از این فلز ظروفی زیبا تهیه کرده و آن را در اختیار قلمزنان منطقه قرار می دادند. علت استقبال استادان قلمزن از ورقه های ورشو به علت رنگ نقره ای آن ها بود. چرا که این رنگ زیر ساخت مناسبی را برای قلمزنی مهیا می نمود. متاسفانه در حال حاضر از رونق این صنعت، بسیار کاسته شده و تنها می توان در بازارهای محلی، نمونه هایی از سماورهای ورشو را مشاهده کرد.
حرمی بافی
از حرمی بافی به عنوان یکی دیگر از صنایع دستی استان لرستان ، می توان یاد کرد. این نوع دستبافته با استفاده از پارچه بافی دو وردی و توسط ماشته باف –و یا در اصطلاح محلی جیلا- تولید می شود. در گذشته برای بافت این نوع پارچه از تار و پود پشمی استفاده می شد. اما در حال حاضر تار پنبه ای نیز در تولید حرمی به کار می رود. این محصول دست باف نسبت به ماشته تراکم بیشتری داشته و تنوع بسیاری در رنگ های آن به کار می رود. غالب رنگ های به کار رفته در آن شامل قرمز لاکی و سورمه ای است. حرمی در گذشته کاربردهایی به عنوان بقچه و زیر انداز حمام داشته است.
نمد مالی
نمد مالی یکی از کهن ترین رشته های صنایع دستی استان لرستان است و توسط روستاییان و عشایر این منطقه تولید می شود. نمد مالان از پشم بره که در اصطلاح محلی به آن برگه یا برگن گفته می شود، برای ساخت انواع محصولات نمدی استفاده می کنند. تولیدات نمدی این منطقه شامل انواع زیر اندازها، تن پوش ها و یا در گویش محلی کپنک، کلاه، گردله و یا زیر زین اسب و … است.
از دیگر صنایع دستی استان لرستان می توان به گیوه دوزی، گبه بافی، مسگری، چاقو سازی، خورجین بافی، نمکدان بافی، چوغا بافی، سیاه چادر بافی و … اشاره کرد.