صنایع دستی هر کشور نمایانگر نوع فرهنگ و آداب و رسوم مردم آن سرزمین است. در چند دهه اخیر علاوه بر جنبه فرهنگی صنایع دستی، به ظرفیت های اقتصادی این حوزه توجه ویژه ای شده است. غالب کشورهای درحال توسعه و حتی توسعه یافته، با برنامه ریزی های هدفمند توانسته اند از این فرصت اقتصادی به خوبی بهره برداری نمایند. علت اصلی توجه کشورها به این حوزه را می توان وجود مزیت های اقتصادی فراوان در صنایع دستی دانست. در میان کشورهای موفق در عرصه تولید و صادرات صنایع دستی چین از جایگاه ممتازی برخوردار است. در حال حاضر این کشور یکی از سه قطب اصلی تولید صنایع دستی در سطح جهان محسوب می شود.
در کشور چین علیرغم حاکمیت نظام کمونیستی، سیاست های اقتصادی در چارچوب اقتصاد باز و شرایط رقابتی تعریف شد. به طوری‌که از سال ۱۹۷۹، اقتصاد چین با قرار گرفتن در سیستم رقابت آزاد، پیشرفت اقتصادی چشمگیری را تجربه کرد. اجرای سیاست های حمایت از سرمایه گذاری خارجی در این کشور سبب شد حجم گسترده ای از سرمایه به این کشور سرازیر شود. درنتیجه بسیاری از صنایع در کشور چین با رشد قابل توجهی روبرو شد. صنایع دستی کشور چین نیز از این پیشرفت مستثنا نبوده است. به طورکلی عامل موفقیت صنایع دستی این کشور را می توان سیاست های حمایتی دولت از این بخش دانست. در ادامه به مهم ترین عوامل پیشرفت و رونق تولید صنایع دستی چین اشاره ای خواهیم کرد.
یکی از مزیت های اصلی در حوزه صنایع دستی چین، پیشینه تمدنی این کشور در این نوع از تولیدات است. تولید صنایع دستی در این کشور از دیرباز رونق فراوان داشته است. نزدیک به ۳۰ سال است که کشور چین به حوزه صنایع دستی، به عنوان یک فرصت بی نظیر اقتصادی نگریسته است. در این راستا هم زمان با سیاست های رونق گردشگری، به برنامه ریزی های هدفمندی در حوزه صنایع دستی پرداخته است. هم اکنون نتایج این سیاست های حمایتی را می توان در افزایش صادرات صنایع دستی چین به کشورهای جهان مشاهده نمود.
یکی از عوامل موفقیت در صادرات صنایع دستی چین را می توان تولید در مقیاس بزرگ دانست. صنایع دستی چین برخلاف برخی از کشورها مانند ایران غالبا در شهرهای بزرگ و کمتر در روستاها تولید می شود. از مراکز عمده تولید صنایع دستی در این کشور می توان به شهرهایی نظیر پکن، چانگ سو و گوانگژو اشاره کرد. صنایع دستی چین غالبا در کارگاه های بزرگ دولتی تولید می شود و کنترل کیفیت در خطوط تولید اهمیت زیادی دارد. این امر سبب می شود تولیدات این کشور بتواند جایگاه مناسبی را در بازارهای بین المللی صنایع دستی از آن خود کند.
یکی دیگر از دلایل رونق تولید و صادرات صنایع دستی چین، تمرکز فعالیت های مربوط به این حوزه است. موسسه ای به نام شرکت ملی واردات و صادرات صنایع دستی چین در زمینه تولید، فروش داخلی و صادرات عهده دار این مسئولیت است. این شرکت در شهرهای اصلی تولید صنایع دستی چین شعبات جداگانه ای دارد.
وجود نیروی انسانی جوان در عرصه تولید صنایع دستی را می توان از مزیت های کشور چین دانست. غالب افراد شاغل در این حوزه دارای میانگین سنی کمتر از ۲۵ سال هستند. این افراد تحت مدیریت صنعتی و سیستم تقسیم کار به این حرفه اشتغال دارند. در واقع سیستم مدیریت یکپارچه در حوزه صنایع دستی چین، سبب پیشرفت کمی و کیفی محصولات آن شده است.
صنایع دستی چین در برخی از رشته ها مانند فرش و گلیم غالبا از نقوش اصیل ایرانی کپی برداری می کند. تقلید از سایر رشته های صنایع دستی متعلق به ایران نیز، در صنایع دستی چین زیاد به چشم می خورد. متاسفانه این محصولات به نام صنایع دستی ایران، به سایر کشورها صادر می شود.
یکی از مهم ترین دلایل استقبال دیگر کشورها از صنایع دستی چین، قیمت تمام شده محصولات تولیدی این کشور است. متاسفانه چند سالی است صنایع دستی چین به صورت غیرقانونی و به طور گسترده، وارد کشور ما می شود. در حال حاضر در بسیاری از بازارهای صنایع دستی ایران مانند بازار نقش جهان اصفهان، این تولیدات به صورت گسترده عرضه می شود. بسیاری از فروشندگان صنایع دستی معتقدند استقبال مردم از این کالاهای قاچاق، به علت قیمت پایین تر آن است. از سوی دیگر به دلیل تشابه زیاد کالاهای قاچاق صنایع دستی چین، مردم قادر به تشخیص اصالت این کالاها نیستند. نکته مهم تر آن است که کیفیت صنایع دستی چین در رتبه پایین تری نسبت به تولیدات ایران قرار دارد. ازاین جهت فروش صنایع دستی چین به نام ایران در بازار داخلی و بین المللی، قطعا تاثیر منفی در صادرات صنایع دستی ایران خواهد داشت.
در شرایط کنونی دستیابی صنایع دستی ایران به جایگاه واقعی اش در عرصه صادرات صنایع دستی، کمی دشوار به نظر می رسد. درصورتی که نگاه استراتژیکی به این حوزه نشود، نمی توان توقع موفقیت در عرصه جهانی صنایع دستی را متصور بود. تنها با برنامه ریزی صحیح و استفاده از تجربه کشورهای موفق، می توان به سهم بالایی در حوزه تجارت صنایع دستی، دست یافت.